Sau khi được cha xứ địa phương hướng dẫn, thầy Cần gia nhập chủng viện, trở thành thầy giảng, và được giao nhiệm vụ hỗ trợ Đức cha Jean Marie Havard – Du, Giám mục Tây Đàng Ngoài, sau đó là cha Retord – Liêu, người sau này cũng đảm nhận chức Giám mục Tây Đàng Ngoài. Trong suốt thời gian phục vụ, thầy được đánh giá là người đạo đức, trung thực, tận tâm và hết lòng giúp đỡ giáo dân.
Bắt bớ và tử đạo
Ngày 5 tháng 3 năm 1836, khi đến gần đình làng Kẻ Vác, thầy Cần bị quan quân bắt giữ với cáo buộc mang theo ảnh tượng Công giáo. Dù bị tra tấn nhiều lần, thầy vẫn kiên trung với đức tin, không chịu bước qua Thánh Giá để được tha bổng.
Ngày 20 tháng 11 năm 1837, thầy bị giải đến gần cửa ô Cầu Giấy, nơi diễn ra cuộc hành quyết. Khi quan truyền lệnh ép thầy đạp lên Thánh Giá để đổi lấy tự do, thầy dõng dạc tuyên bố:
“Trung thần vô tư nhị tâm, cảm ơn lòng quan lớn, xin cứ phép mà làm.”
Sau đó, thầy bị xử giảo (xiết cổ bằng dây). Để đảm bảo thầy không thể sống lại, quan giám sát ra lệnh cắt cổ.
Tôn phong hiển thánh
Sự kiên trung và tinh thần hy sinh vì đức tin của thầy Phanxicô Xaviê Nguyễn Cần đã được Giáo hội Công giáo vinh danh. Ngày 27 tháng 5 năm 1900, thầy được tôn phong chân phước, và đến ngày 19 tháng 6 năm 1988, Đức Giáo hoàng Gioan Phaolô II chính thức tuyên phong ngài lên hàng hiển thánh, cùng với 116 vị Thánh Tử Đạo Việt Nam.
Di sản và ý nghĩa
Cuộc đời và sự hy sinh của Thánh Phanxicô Xaviê Nguyễn Cần là một tấm gương sáng về đức tin kiên vững, lòng trung thành tuyệt đối với Thiên Chúa, và sự kiên định trước những thử thách. Ngài đã để lại dấu ấn sâu sắc trong lịch sử Giáo hội Việt Nam, trở thành biểu tượng của lòng can đảm và đức tin vững mạnh cho các tín hữu noi theo.
💒 Lễ kính: Ngày 20 tháng 11 hàng năm
🏛 Nơi tử đạo: Cầu Giấy, Hà Nội
🙏 Là một trong 117 vị Thánh Tử Đạo Việt Nam
Thánh Phanxicô Xaviê Nguyễn Cần – Tấm gương đức tin kiên định, mãi mãi sáng ngời!